U wordt door niemand verwacht. Nederlandse joden na kampen en onderduik

In dit opvallende boek brengt Michal Citroen een opzienbarend beeld van de behandeling die Nederlandse Joden na hun terugkeer of onderduik ten deel viel. De grootvader van schrijfster kwam in de zomer van 1945 terug uit Auschwitz. Later vertelde hij haar hoe afschuwelijk de eerste jaren na de oorlog voor hem en zijn landgenoten in Nederland waren. ‘De Nederlanders hebben zich schunnig gedragen’, luidde het. Voor de overlevende Joden begon na de bevrijding een ware calvarietocht. Citroens boek maakt duidelijk hoe het antisemitisme in Nederland na de bevrijding eerder was toegenomen dan verdwenen. Joodse Nederlanders konden bijvoorbeeld niet meer naar hun huizen terugkeren. Ze werden door de administratie van het ene naar het andere loket gestuurd. Voor de teruggekeerde Joden was er kortom geen aandacht, begrip en geen opvang. Behalve door het schamele restant van de eigen gemeenschap werden ze door niemand meer verwacht. Vanwege de overheid konden ze op geen financiële steun rekenen. 

Het boek, waarvan in 1999 al een eerste druk verscheen, is gebouwd op tientallen getuigenissen. Over twaalf hoofdstukken verspreid, doet Michal Citroen letterlijk een boekje open over het Nederlandse gedrag ten tijde van de ‘nasleep’ van de oorlog. Het zou tot het jaar 2000 duren voordat er een spijtbetuiging van de toenmalige minister-president Wim Kok kwam over de kille en bureaucratische rol van de overheid in de omgang met de teruggekeerde Joden en andere oorlogsslachtoffers.

Auteur Citroen bracht een stevige, door bronnen- en literatuurstudie en getuigenissen onderbouwde,  documentatie samen.