Hieronder vindt u de jongste recensies. Selecteer een genre, vervolgens selecteer de recensie die u wenst u te bekijken en klik tenslotte op 'Lees recensie'.

Zoeken  Genre 

 TitelAuteurDatum
La Grande Bleue. Schilders van de Méditerranée Fred Leeman en Arne van Lienden 04/12/2023
Suster Bertken Frans Willem Verbaas 04/12/2023
Geschiedenis van Twente (1528-1870). Van oorlogsgebied tot industrieel centrum Cor Trompetter 04/12/2023
De man met de witte tulband. Roestam de Mammeluk, de oosterse bediende van Napoleon Jos Gabriëls 04/12/2023
De ontdekking van Insulinde. Op reis in Nederlands-Indië in de negentiende eeuw Rick Honings 04/12/2023
De vrouwen van Rembrandt. Saskia, Geertje, Hendrickje Jeroen Giltaij 04/12/2023
Wet en Rechtvaardigheid. Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Maarten Klink. Nawoord door Ernst Hirsch Ballin Cicero 04/12/2023
Dieric Bouts. Beeldenmaker Peter Carpreau (red.) 04/12/2023
De achterblijvers. Het hof na de vlucht van Wilhelmina, 1940-1945 Flip Maarschalkerweerd 04/12/2023
De verliezers. Straf en heropvoeding in kamp Vught, 1944-1949 Marijke Verduijn 04/12/2023
The Academia Belgica in Rome. Building for the Arts & Sciences in the Eternal City Charles Bossu and Sabine van Sprang (ed.) 28/11/2023
Hilma Af Klint en haar salon op vrijdagavond (vert. Janine van der Kooij) Sofia Lundberg, Alyson Richman & M.J. Rose 28/11/2023
Mag de sirene aan? Aart Hoekman 28/11/2023
De portretschilder. Frans Hals en zijn wereld Steven Nadler 28/11/2023
Op reis in de Middeleeuwen. De wereld door de ogen van pelgrims, handelaren en spionnen Anthony Bale 28/11/2023
Verlicht en vilein. Een biografie van achttiende-eeuws Nederland Marleen de Vries 28/11/2023
De Hartenkoningin. Het leven van Elizabeth Stuart (vert. Ron Ruiter en Robert Vernooy) Nadine Akkerman 28/11/2023
De aanval op het Westen. Hoe we onze waarden wapenen tegen de waanzin Douglas Murray 28/11/2023
De oudheid in kleur. Hoe antieke standbeelden er echt uitzagen Vinzenz Brinkmann, Ulrike Koch-Brinkmann & Sam Cleymans 28/11/2023
Cynthia. Een Romeinse romance. Vertaald, ingeleid en toegelicht door Paul Claes Propertius 28/11/2023
12345678910...Laatste

Het excellente kookboek van Doctor Carolus Battus uit 1593. Proef de smaak van de 16de eeuw

Christianne Muusers en Marleen Willebrands met een bijdrage van Alexandra van Dongen
Het excellente kookboek van Doctor Carolus Battus uit 1593. Proef de smaak van de 16de eeuw
Sterck & De Vreese, 2020, 320 blz., EUR 29,95
ISBN: 9789056156497

"Het Excellente kookboek van de Vlaming doctor Carolus Battus" (verlatijnsing van de naam Carel Baten) verscheen in 1593 te Dordrecht als afsluiting van een medisch werk. Het is het eerste Nederlandstalige gedrukte kookboek in de nog maar pas uitgeroepen Republiek der Verenigde Provinciën. Het kreeg nog niet eerder een moderne teksteditie, maar daar komt nu verandering in met een fraai geïllustreerde uitgave van de facsimile en de hertaling, voorafgegaan door zes uitvoerige inleidende hoofdstukken.
De diëtiste én Neerlandica Marleen Willebrands beschrijft in het eerste hoofdstuk het leven van auteur Carel Baten (ca. 1540-1619). Hij was een lutherse vluchteling uit Gent. Na zijn studie geneeskunde en omzwervingen in Europa verzeilde hij in Dordrecht, bracht het daar tot stadsgeneesheer en publiceerde er zijn Excellente kookboek. In het tweede hoofdstuk bespreekt Willebrands de geschriften van Battus, veelal vertalingen van medische werken, bedoeld voor de niet klassiek geschoolde chirurgijn. Het derde hoofdstuk weidt zij aan de klassieke dieetleer als onderdeel van Battus’ gezondheidsleer. Neerlandica Christianne Muusers behandelt in het vierde hoofdstuk de keuken van de 16de eeuw, de praktijk van het koken, de keukeninrichting en het keukengerei. Vervolgens analyseert ze in het vijfde hoofdstuk de karakteristieken van de gerechten uit het Excellente kookboek en hun plaats in het menu. In welke mate werd er rekening gehouden met de gezondheid? In welke mate was er invloed van de kerk? Hier komen ook de smaak en de smaakmakers en de ingrediënten aan bod. Kunsthistorica Alexandra van Dongen beschrijft in het zesde hoofdstuk de materiële cultuur van de gedekte tafel en koppelt die aan de recepten in het kookboek. Uit de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen selecteerde ze objecten, waardoor het door Battus beschreven instrumentarium van de kok tastbaar wordt. Ze gaat ook in op de tafelcultuur, zoals die o.a. door Erasmus vorm werd gegeven.
Na deze zes hoofdstukken, die ongeveer de helft van het boek beslaan, volgt dan als hoofdstuk 7 de facsimile van dertig bladzijden – het betreft een kleine driehonderd recepten – en vervolgens als hoofdstuk 8 de hertaling van Battus’ tekst door de culinair-historici Muusers en Willebrands. De hertaalde tekst is ‘gelardeerd’ met afbeeldingen van keukengerei en keukeningrediënten. Na een glossarium (hoofdstuk 9), volgt in hoofdstuk 10 een selectie van een dertigtal naar de moderne keuken ‘vertaalde’ en uitgewerkte recepten uit het Excellente kookboek, geordend in drie gangen, telkens bestaande uit grote schotels en bijgerechten. De bereiding van de gerechten werd uitgetest (!) en de bereide gerechten werden sfeervol gepresenteerd en gefotografeerd.
Eindnoten, bibliografie en een register op de inleiding en op de hertaling sluiten dit zeer fraai vorm gegeven werk af. De illustraties van het oude keukengerei, van de ingrediënten en van de schilderijen met eettaferelen zijn een meerwaarde. Bij het boek hoort een website www.battus.nl , waarin de geïnteresseerde lezer de diplomatische transcriptie, bronnenlijsten, links naar onlinepublicaties in de bibliografie en geactualiseerde achtergrondinformatie kan vinden, evenals foto’s van de gerechten tijdens het proefkoken. Het werk zet zeker aan zijn ondertitel waar te maken: Proef de smaak van de 16de eeuw.

[Walter Smits - 13/12/2020]