Hieronder vindt u de jongste recensies. Selecteer een genre, vervolgens selecteer de recensie die u wenst u te bekijken en klik tenslotte op 'Lees recensie'.

Zoeken  Genre 

 TitelAuteurDatum
Stemmen uit de stilte. Vaderspreuken uit de Egyptische woestijn I Vertaalwerkgroep Sint-Adelbertabdij Egmond 29/05/2023
Het ongerijmde leven van Martien Beversluis Lo van Driel 29/05/2023
De aarde volgens W.F. Hermans. De schrijver als geoloog Salomon Kroonenberg 29/05/2023
Het belang van de boerenzwaluw. Over de toekomst van de literaire uitgeverij Mireille Berman (red.) 29/05/2023
Natuur Marieke Lucas Rijneveld (samenst.) 29/05/2023
Israël. De zoektocht naar het beloofde land Coen Verbraak 29/05/2023
Balts Luuk Gruwez 29/05/2023
Leen Sanders. De bokser die levens redde in Auschwitz Erik Brouwer 29/05/2023
Houvast. Identiteit van een christen Jürgen Metepenningen 29/05/2023
Ngando en andere verhalen Paul Lomami Tshibamba 29/05/2023
Vindolanda Adrian Goldsworthy 29/05/2023
De Arabische veroveringen. De verspreiding van de islam en de eerste kalifaten Justin Marozzi 29/05/2023
Het ontstaan van de tijd. Mijn reis met Stephen Hawking voorbij de oerknal Thomas Hertog 29/05/2023
Vergeet je naam. Verhalen van Joodse onderduikkinderen Marcel Prins en Peter Henk Steenhuis 29/05/2023
De Pool (vert. Peter Bergsma) J.M. Coetzee 29/05/2023
Staan in de wereld van nu. Uitdagingen in een postchristelijke samenleving (vert. Frank Mulder) Jacques Ellul 29/05/2023
Vernietigen. (vert. Martin de Haan) Michel Houellebecq 15/05/2023
Poetins filosoof. Alexander Doegin Victor Kal 15/05/2023
Canon van 700 jaar Joods Nederland Tirtsah Levie Bernfeld en Bart Wallet 15/05/2023
Een wereld vol almanakken. 100 bijzondere exemplaren Frederik Schreuder 15/05/2023
12345678910...Laatste

Het excellente kookboek van Doctor Carolus Battus uit 1593. Proef de smaak van de 16de eeuw

Christianne Muusers en Marleen Willebrands met een bijdrage van Alexandra van Dongen
Het excellente kookboek van Doctor Carolus Battus uit 1593. Proef de smaak van de 16de eeuw
Sterck & De Vreese, 2020, 320 blz., EUR 29,95
ISBN: 9789056156497

"Het Excellente kookboek van de Vlaming doctor Carolus Battus" (verlatijnsing van de naam Carel Baten) verscheen in 1593 te Dordrecht als afsluiting van een medisch werk. Het is het eerste Nederlandstalige gedrukte kookboek in de nog maar pas uitgeroepen Republiek der Verenigde Provinciën. Het kreeg nog niet eerder een moderne teksteditie, maar daar komt nu verandering in met een fraai geïllustreerde uitgave van de facsimile en de hertaling, voorafgegaan door zes uitvoerige inleidende hoofdstukken.
De diëtiste én Neerlandica Marleen Willebrands beschrijft in het eerste hoofdstuk het leven van auteur Carel Baten (ca. 1540-1619). Hij was een lutherse vluchteling uit Gent. Na zijn studie geneeskunde en omzwervingen in Europa verzeilde hij in Dordrecht, bracht het daar tot stadsgeneesheer en publiceerde er zijn Excellente kookboek. In het tweede hoofdstuk bespreekt Willebrands de geschriften van Battus, veelal vertalingen van medische werken, bedoeld voor de niet klassiek geschoolde chirurgijn. Het derde hoofdstuk weidt zij aan de klassieke dieetleer als onderdeel van Battus’ gezondheidsleer. Neerlandica Christianne Muusers behandelt in het vierde hoofdstuk de keuken van de 16de eeuw, de praktijk van het koken, de keukeninrichting en het keukengerei. Vervolgens analyseert ze in het vijfde hoofdstuk de karakteristieken van de gerechten uit het Excellente kookboek en hun plaats in het menu. In welke mate werd er rekening gehouden met de gezondheid? In welke mate was er invloed van de kerk? Hier komen ook de smaak en de smaakmakers en de ingrediënten aan bod. Kunsthistorica Alexandra van Dongen beschrijft in het zesde hoofdstuk de materiële cultuur van de gedekte tafel en koppelt die aan de recepten in het kookboek. Uit de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen selecteerde ze objecten, waardoor het door Battus beschreven instrumentarium van de kok tastbaar wordt. Ze gaat ook in op de tafelcultuur, zoals die o.a. door Erasmus vorm werd gegeven.
Na deze zes hoofdstukken, die ongeveer de helft van het boek beslaan, volgt dan als hoofdstuk 7 de facsimile van dertig bladzijden – het betreft een kleine driehonderd recepten – en vervolgens als hoofdstuk 8 de hertaling van Battus’ tekst door de culinair-historici Muusers en Willebrands. De hertaalde tekst is ‘gelardeerd’ met afbeeldingen van keukengerei en keukeningrediënten. Na een glossarium (hoofdstuk 9), volgt in hoofdstuk 10 een selectie van een dertigtal naar de moderne keuken ‘vertaalde’ en uitgewerkte recepten uit het Excellente kookboek, geordend in drie gangen, telkens bestaande uit grote schotels en bijgerechten. De bereiding van de gerechten werd uitgetest (!) en de bereide gerechten werden sfeervol gepresenteerd en gefotografeerd.
Eindnoten, bibliografie en een register op de inleiding en op de hertaling sluiten dit zeer fraai vorm gegeven werk af. De illustraties van het oude keukengerei, van de ingrediënten en van de schilderijen met eettaferelen zijn een meerwaarde. Bij het boek hoort een website www.battus.nl , waarin de geïnteresseerde lezer de diplomatische transcriptie, bronnenlijsten, links naar onlinepublicaties in de bibliografie en geactualiseerde achtergrondinformatie kan vinden, evenals foto’s van de gerechten tijdens het proefkoken. Het werk zet zeker aan zijn ondertitel waar te maken: Proef de smaak van de 16de eeuw.

[Walter Smits - 13/12/2020]