Hieronder vindt u de jongste recensies. Selecteer een genre, vervolgens selecteer de recensie die u wenst u te bekijken en klik tenslotte op 'Lees recensie'.

Zoeken  Genre 

 TitelAuteurDatum
De anatomie van het fascisme Robert O. Paxton 13/02/2025
Mordechai Marcel Möring 13/02/2025
Boulanger! 1837-1891. Het spectaculaire leven van de generaal die Frankrijk betoverde John-Alexander Janssen 13/02/2025
De Bible Belt. Een waarachtige zoektocht naar geloof, hoop en liefde in Nederland Jonah Falke 13/02/2025
Biografie van de Noordzee. Verhalen over leven met het water Arie Kok 13/02/2025
Aan het einde van de oorlog Bert Natter 13/02/2025
Eindstation Auschwitz. Mijn verhaal uit het kamp (1943-1945) Eddy de Wind 13/02/2025
Afscheid van het oude Nederland. Kunnen we onze democratie nog redden? René van Stipriaan 13/02/2025
Salomon Mesdach. Een Zeeuwse meester uit de Gouden Eeuw Carla van de Puttelaar 13/02/2025
De dwarsligger. Filip de Pillecyn in Pallieter 1922-1928 Rik van Cauwelaert 13/02/2025
De beschadigde man Aleidis Dierick 13/02/2025
Jan Mankes. Mooie dingen zijn zoo eenvoudig Jelle Bouwhuis en Han Steenbruggen (red.) 04/02/2025
Kunst in het Vlaams Parlement Petra Gunst, Zeynep Kubat e.a. 03/02/2025
Mulhacén Jonas Bruyneel 03/02/2025
Mijn vrienden/ Armand (vert. Wim Ver Elst) Emmanuel Bove 03/02/2025
Minuscula Patrick Lateur 03/02/2025
Joan Miró. Sculptures Brigitte Bloksma, Adrien Maeght e.a. 03/02/2025
Het hart van het huis. De neogotische kapel in het aartsbisschoppelijk paleis, Utrecht P.M.C. Verhoeven en J.L.W.M. Zuijdwijk (red.) 27/01/2025
Het voetkussenboek Jos Vos 27/01/2025
Hoe Van Gogh naar Groningen kwam Mariëtta Jansen, Belle de Rode, Anneke de Vries e.a. 27/01/2025
12345678910...Laatste

Het excellente kookboek van Doctor Carolus Battus uit 1593. Proef de smaak van de 16de eeuw

Christianne Muusers en Marleen Willebrands met een bijdrage van Alexandra van Dongen
Het excellente kookboek van Doctor Carolus Battus uit 1593. Proef de smaak van de 16de eeuw
Sterck & De Vreese, 2020, 320 blz., EUR 29,95
ISBN: 9789056156497

"Het Excellente kookboek van de Vlaming doctor Carolus Battus" (verlatijnsing van de naam Carel Baten) verscheen in 1593 te Dordrecht als afsluiting van een medisch werk. Het is het eerste Nederlandstalige gedrukte kookboek in de nog maar pas uitgeroepen Republiek der Verenigde Provinciën. Het kreeg nog niet eerder een moderne teksteditie, maar daar komt nu verandering in met een fraai geïllustreerde uitgave van de facsimile en de hertaling, voorafgegaan door zes uitvoerige inleidende hoofdstukken.
De diëtiste én Neerlandica Marleen Willebrands beschrijft in het eerste hoofdstuk het leven van auteur Carel Baten (ca. 1540-1619). Hij was een lutherse vluchteling uit Gent. Na zijn studie geneeskunde en omzwervingen in Europa verzeilde hij in Dordrecht, bracht het daar tot stadsgeneesheer en publiceerde er zijn Excellente kookboek. In het tweede hoofdstuk bespreekt Willebrands de geschriften van Battus, veelal vertalingen van medische werken, bedoeld voor de niet klassiek geschoolde chirurgijn. Het derde hoofdstuk weidt zij aan de klassieke dieetleer als onderdeel van Battus’ gezondheidsleer. Neerlandica Christianne Muusers behandelt in het vierde hoofdstuk de keuken van de 16de eeuw, de praktijk van het koken, de keukeninrichting en het keukengerei. Vervolgens analyseert ze in het vijfde hoofdstuk de karakteristieken van de gerechten uit het Excellente kookboek en hun plaats in het menu. In welke mate werd er rekening gehouden met de gezondheid? In welke mate was er invloed van de kerk? Hier komen ook de smaak en de smaakmakers en de ingrediënten aan bod. Kunsthistorica Alexandra van Dongen beschrijft in het zesde hoofdstuk de materiële cultuur van de gedekte tafel en koppelt die aan de recepten in het kookboek. Uit de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen selecteerde ze objecten, waardoor het door Battus beschreven instrumentarium van de kok tastbaar wordt. Ze gaat ook in op de tafelcultuur, zoals die o.a. door Erasmus vorm werd gegeven.
Na deze zes hoofdstukken, die ongeveer de helft van het boek beslaan, volgt dan als hoofdstuk 7 de facsimile van dertig bladzijden – het betreft een kleine driehonderd recepten – en vervolgens als hoofdstuk 8 de hertaling van Battus’ tekst door de culinair-historici Muusers en Willebrands. De hertaalde tekst is ‘gelardeerd’ met afbeeldingen van keukengerei en keukeningrediënten. Na een glossarium (hoofdstuk 9), volgt in hoofdstuk 10 een selectie van een dertigtal naar de moderne keuken ‘vertaalde’ en uitgewerkte recepten uit het Excellente kookboek, geordend in drie gangen, telkens bestaande uit grote schotels en bijgerechten. De bereiding van de gerechten werd uitgetest (!) en de bereide gerechten werden sfeervol gepresenteerd en gefotografeerd.
Eindnoten, bibliografie en een register op de inleiding en op de hertaling sluiten dit zeer fraai vorm gegeven werk af. De illustraties van het oude keukengerei, van de ingrediënten en van de schilderijen met eettaferelen zijn een meerwaarde. Bij het boek hoort een website www.battus.nl , waarin de geïnteresseerde lezer de diplomatische transcriptie, bronnenlijsten, links naar onlinepublicaties in de bibliografie en geactualiseerde achtergrondinformatie kan vinden, evenals foto’s van de gerechten tijdens het proefkoken. Het werk zet zeker aan zijn ondertitel waar te maken: Proef de smaak van de 16de eeuw.

[Walter Smits - 13/12/2020]