De Britse historicus Simon Sebag Montefiore is bekend door vuistdikke werken over Stalin en Jeruzalem. Nu verschijnt de zesde druk van het oorspronkelijk uit 2016 daterende werk De Romanovs. Daarin verhaalt hij de geschiedenis van de Romanovdynastie, die de basis legde voor het Russische Rijk en de Russische autocratie. Hij volgt de twintig Romanovmonarchen over 304 jaar van 1613 tot hun ondergang in de Russische Revolutie in 1917.
Sebag Montefiore verenigt de persoonlijke en de politieke geschiedenis in één verhaal en laat de verwevenheid zien tussen monarchie, familie, hof en staat, waarin lust, intriges, wreedheden en macht de boventoon voerden. Ook al beoogde hij geen volledige geschiedenis van Rusland in de betrokken periode te schrijven, toch resulteert zijn van persoonlijke geschiedenis doortrokken verhaal in een geschiedenis van Rusland voor 1917.
In de inleiding stelt de auteur bijzondere aandacht te hebben voor de persoonlijkheden en het deformerend effect van de absolute macht op mensen. Zijn verhaal wordt een portret van het absolutisme in Rusland, de Russische cultuur en de Russische ziel, maar vooral een analyse van de tsaristische macht met al haar verschillende facetten.
Sebag Montefiore structureert zijn vuistdik werk in drie delen, betiteld als bedrijven, telkens voorafgegaan door een deel van de stamboom. Binnen elk bedrijf betitelt de auteur zijn hoofdstukken als scènes, die meestal genoemd zijn naar een metafoor van de heersende tsaar of tsarina. Het eerste bedrijf behandelt de ‘Opkomst’ van de Romanovs na de teloorgang van Rurikovitsjen en bestrijkt de periode ca. 1500 – 1700. Het tweede bedrijf onder de titel ‘Zenit’ bestrijkt de 18de eeuw met als grote figuren Peter de Grote en Catharina de Grote. Het derde bedrijf ‘Neergang’ heeft dan de 19de eeuw tot het einde van de dynastie in de Russische Revolutie in 1917-1918 tot onderwerp. Elke scène wordt voorafgegaan door een lijst van de hoofdfiguren, wat beslist geen overbodige luxe is.
De auteur citeert uitgebreid uit primaire bronnen: naast de officiële correspondentie, dagboeken, de door hem met omzichtigheid benaderde memoires en de uitgebreide private familiebriefwisseling. Sommige bronnen waren nog niet uitgegeven en kwamen pas recent in Russische archieven terecht. De auteur raadpleegde dus bronnen die gezien de actuele gespannen situatie tussen Rusland en het Westen op de korte termijn mogelijk niet meer in te zien zijn. Zijn historische visie strookt overigens wellicht niet met de vandaag in Rusland van bovenaf officieel opgelegde visie op de Russische geschiedenis.
Dit boeiend geschreven historisch werk heeft een hoog actualiteitsgehalte. In de epiloog wijst Sebag Montefiore op de continuïteit in het autocratisch karakter van de opeenvolgende Russische regimes. De Russische autocratie blijkt zich mits crises steeds te transformeren en aan te passen aan de noden van de tijd. Poetins autocratie kadert dan ook in een eeuwenlange traditie. Hij combineert volgens de auteur tsaristisch imperialisme en autocratie met een 21ste-eeuws digitaal autoritair bestel.
Een kaart over de territoriale groei van Rusland en een stamboom vooraan, vier illustratiekaternen en achteraan bijna honderd bladzijden bibliografie en noten en een register vervolledigen deze epische geschiedenis van Rusland onder de Romanovs.