In 2019 verscheen bij uitgeverij Polis, inmiddels opgedoekt, het boek 1942 van de Antwerpse historicus Herman van Goethem. Thans verscheen van het uitverkochte boek een lichtjes herwerkte herdruk. Enkel de twee inleidende hoofdstukjes werden aangepast en aangevuld. Hetzelfde gebeurde met de bibliografie. De inhoud van het boek bleef bewaard.
Voor de pro geallieerde bezette volkeren van Europa was 1942 grotendeels een jaar van moedeloosheid. Overal hielden de Duitse legers stand en dat na een voor hen barre en verlieslatende winter. Integendeel: in 1942 boekten ze zowel in Noord-Afrika als aan het Oostfront nog gevoelige terreinwinsten. Japan schaarde zich aan de zijde van Duitsland en Italië en begon aan zijn verovering van de Pacific-ruimte. De Britten blonken in de eerste plaats uit in militair gestuntel met als dieptepunt de mislukte landing op de kusten rond de Franse havenstad Dieppe. De massale deportaties van Joden naar de vernietigingskampen bereikten een eerste hoogtepunt. Niemand wist op dat moment wat de toekomst nog in petto had. Van optimisme en vertrouwen was absoluut geen sprake. Ook niet bij de Belgische regering in Londen.
Toch eindigde 1942 met een teken van hoop. In Egypte bij El Alamein onderging het Afrika-leger van veldmaarschalk Rommel een gevoelige nederlaag, en op de Marokkaanse en Algerijnse kusten landden Amerikaanse troepen. In het zuiden van de Sovjet-Unie slaagde het Rode Leger erin om het 6de Duitse leger in en rond de uitgestrekte industriestad Stalingrad aan de Wolga te omsingelen.
In dat kader schetst Van Goethem zijn boek 1942, waarvoor hij vijftien jaar onderzoek deed in het Antwerpse stadsarchief. Op minutieuze wijze, als een geduldige monnik, onderzocht hij het lot van de Joodse bevolking tijdens dat jaar in Antwerpen. Hij deed dat in de eerste plaats aan de hand van de bewaard gebleven politiearchieven. Zijn stelling luidt dat het Antwerpse stadsbestuur tijdens de bezetting van nabij betrokken was bij de deportaties van haar Joodse burgers. Aan de hand van een teruggevonden document kan Van Goethem aantonen dat burgemeester Delwaide persoonlijk betrokken was bij de Jodenrazzia’s. Hij legde een tuchtstraf op aan een agent die weigerde mee te werken aan een dergelijke razzia.
Van Goethem stelde zijn boek op in dagboekvorm. Zo raakt de lezer rechtstreeks betrokken bij honderden persoonlijke lotgevallen van Antwerpse Joden die weggevoerd werden. Het zijn vaak pakkende verhalen van mensen die voortijdig uit het leven gebannen werden. Deze verhalen worden nog versterkt doordat van velen ook hun foto erbij geplaatst wordt. Het ‘verlevendigt’ de impact ervan op de lezer. Op het moment van hun deportatie wist omzeggens niemand wat hen te wachten stond.
Verzorgde uitgave met aantrekkelijke bladspiegel, bibliografie en register.