De reformatie ijverde voor de vrije lectuur en de persoonlijke interpretatie van de Bijbel, wat resulteerde in religieuze pluriformiteit en een waaier aan strekkingen in het protestantisme. Dit komt tot uiting in Nederland. Dat mag dan al doorgaan als een progressief en liberaal gidsland, het herbergt ook een minderheid van een half miljoen streng gereformeerden, die voornamelijk wonen in de zogenaamde Bijbelgordel of naar analogie van het gelijkaardig verschijnsel in de Verenigde Staten de – Nederlandse – Bible Belt. Het is de brede strook die door Nederland loopt van Zeeland over de Betuwe en de Hoge Veluwe tot in Overijssel. De Bijbelgordel wordt altijd even zichtbaar bij verkiezingsuitslagen onder de vorm van stemmers voor de Staats Gereformeerde Partij of bij verzet tegen vaccinatiecampagnes.
Over die ‘Bible Belt’ publiceert Jonah Falke nu een verslag van zijn verkenning naar dat stukje Nederland. De schrijver is van verre verwant met de Duitse kousenfabrikanten Falke, waarover hij in 2023 ‘De geschiedenis van mijn sok’ schreef. Agnostisch, maar gefascineerd door het geloof en met het citaat van Rosa Luxemburg – ‘Vrijheid betekent immer: vrijheid voor andersdenkenden’ – in het achterhoofd ondernam hij ‘Een waarachtige zoektocht naar geloof, hoop en liefde in Nederland’, zoals de ondertitel van zijn boek luidt.
Falke zocht contact met het meest streng gereformeerde deel van de Nederlandse bevolking. Hij sprak met gereformeerde journalisten en documentairemakers, dominees en moeders, jongeren en SGP’ers en hij bezocht gereformeerde kerkdiensten, studiedagen, gevangenissen en uitvaarten. Hij logeerde bij een gereformeerd gezin van een jonge dominee op Tholen in Zeeland en slaagde erin een beminnelijk gesprek te hebben met de strenge oudgereformeerde en in Nederland bekende dominee Anthonie Kort in Krimpen aan den IJssel. Dat maakt van zijn boek het verslag van een antropologische zoektocht naar onbekende kanten en facetten van de eigen Nederlandse samenleving.
Falke stelt zich empathisch en respectvol op, heeft aandacht voor de religieuze drijfveren van zijn gesprekspartners en reflecteert tezelfdertijd wat de grote woorden als democratie, pluriformiteit en vrijheid betekenen voor religieuze minderheden. Als agnost voelt hij zich eerder aangetrokken tot de oudgereformeerde kerkverbanden dan tot de evangelische kerken.
Het boek laat zich vlot lezen, maar blijft erg beschrijvend en geeft nergens diepgaande verklaringen voor de religieuze diversiteit. Tussen de lijnen leest men wel de worsteling van de gereformeerden met de moderne tijd, maar er wordt weinig ingegaan op het uitgangspunt van hun levenswijze, de voor alles persoonlijke en bij wijlen zeer letterlijke en van elke ontstaanscontext gespeende interpretatie van de Bijbel.
Een kaart van de Bible Belt, gebaseerd op het percentage stemmen voor de Staats Gereformeerde Partij per gemeente bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017, en een kerkenstamboom met een lijst van afkortingen vooraan en achteraan een bronvermelding per hoofdstuk vervolledigen deze journalistieke studie. Alle afkortingen uit de stamboom zijn evenwel niet terug te vinden in de lijst van afkortingen. Dit neemt niet weg dat dit een leesbare introductie is tot een minder bekend facet van de Nederlandse samenleving.