In ‘De verre uithoeken van de bekende wereld’ geeft Owen Rees ‘Een nieuwe geschiedenis van de oude beschavingen’ door te focussen op de randen van de Grieks-Romeinse wereld. De auteur is oudhistoricus aan de Birmingham Newman University en oprichter van www.badancient.com, een community van experts die aannames over de oudheid checken.
Volgens de klassieke auteurs waren de verre uithoeken van de bekende wereld onbeschaafd. Regio’s zoals Schotland, het huidige Duitsland, de regio ten noorden van de Zwarte Zee en Afrika ten zuiden van de Sahara lagen voor Grieken en Romeinen voorbij de grenzen van de beschaafde wereld. Doordat we de oudheid vooral door een Grieks-Romeinse bril bekijken, zien wij die uithoeken nogal gemakkelijk zoals zij die zagen.
Ook de moderne geschiedschrijving is geneigd andere oude culturen bijna uitsluitend te bekijken via hun relaties met Griekenland en Rome. Recent heeft men wel meer aandacht voor de Grieks-Indiase uitwisselingen en voor de connecties en overeenkomsten tussen het oude Rome en China. Maar de aandacht voor de wisselwerking ging ten koste van de plaatsen waar de interacties plaatsvonden: de grenzen. Die grenzen waren geen lege plekken! Die grenzen tussen ‘beschaafd’ en ‘barbaars’ vervaagden door onderlinge huwelijken, pragmatisme en compromissen. Vooral dankzij archeologisch onderzoek, wat toelaat die plaatsen te bestuderen, weten we nu dat het er bruiste van leven.
Rees vertelt het verhaal van dertien grensplaatsen, geordend in vier opeenvolgende historische invloedssferen. In deel I, de wereld vóór de Griekse geschiedschrijving, beschrijft hij de contacten van het oude Egypte met de vroege veehouders in Kenia en met het verstedelijkte koninkrijk Koesj in Soedan en de internationale interactie in Megiddo in Israël. In deel II volgt hij de stichting en ontwikkeling van drie kolonies aan de rand van de Griekse wereld: Olbia aan de noordkust van de Zwarte Zee, Naucratis in de Nijldelta en Massalia (Marseille). In deel III verkent hij de interactie langs de solide grenzen van het Romeinse Rijk en het alledaagse leven aldaar in de nederzettingen langs de Muur van Hadrianus, in de Marokkaanse site Volubilis en in de Egyptische stad Karanis. Deel IV voert hem dan buiten de grenzen van de traditionele ‘antieke wereld’. Hij beschrijft de verwevenheid van Scythen, India, China en Afrika met de antieke mediterrane wereld aan de hand van de Oekraïense stad Bilsk, de stad Taxila in de Indusvallei, de Vietnamese stad Co Lao en Aksum in Ethiopië.
Owen Rees laat zien dat in de periferie van de antieke wereld symbiotische relaties ontstonden en dat er ingewikkelde mechanismen van culturele toe-eigening werkten. In het nawoord houdt hij nogmaals een pleidooi om verder te kijken dan enkel maar vanuit het klassieke perspectief. Zijn werk is een confrontatie met de vooroordelen van de historische reizigers, maar ook met onze eigen historische vooroordelen. Zo is het ook actueel relevant.
Duidelijke zwart-witkaarten vooraan elk deel en elk hoofdstuk, die toelaten de besproken sites geografisch te situeren, een kleurenkatern met representatieve illustraties en achteraan noten en een register vervolledigen dit boek, dat de klassieke oudheid vanuit een origineel perspectief benadert en de reikwijdte van de antieke geschiedenis verbreedt.