Vruchten zijn veel meer dan enkel maar voedingsmiddelen. In vruchten komen verhalen en herinneringen, rituelen en mythen, wetenschappelijk onderzoek en oude tradities samen. Ze waren de oorzaak van oorlogen en de aanzet tot het doorkruisen van nieuwe werelden. Ze namen in oude oorsprongsverhalen een prominente plaats in en komen frequent terug in de taal. Vruchten stimuleerden in de biologische evolutie van onze soort de ontwikkeling van ons gezichtsvermogen en het rechtop lopen. Door de kloof tussen de herkomst van ons voedsel en de consumptie ervan gaat de wereld die achter vruchten schuilgaat, verloren.
De Argentijnse wetenschapsjournalist Federico Kukso presenteert in ‘De mango van Mao’ – verwijzend naar een episode ten tijde van de Culturele Revolutie in China – een cultuurgeschiedenis van mango’s ‘En ander fruit dat geschiedenis schreef’. De auteur verdiende eerder al zijn sporen met het nog niet in het Nederlands vertaalde ‘Odorama: Historia cultural del olor’ (‘Odorama: culturele geschiedenis van de geur’).
Kukso neemt de lezer mee op een lange reis langs uiteenlopende aspecten uit de cultuurgeschiedenis van fruitsoorten. Daarbij definieert hij vruchten als de rijpe ovaria van bloeiende planten, zodat ook tomaten, pompoenen, komkommers, aubergines, paprika’s en pepers daartoe behoren. Dat resulteert in een geschiedenis van fruit als cultureel object vanaf het begin van de mensheid tot aan de actuele genetisch gemodificeerde fruitsoorten.
Kukso doet dat in een vijftiental hoofdstukken, die hij losjes groepeert in drie delen. Sommige hoofdstukken zijn gewijd aan één vrucht, in andere komen meerdere soorten aan bod. Deel I ‘Vruchten van begeerte’ vertelt over de zoektocht naar de perfecte aardbei, exploreert het verband tussen eeuwenoude erotische connotaties van vruchten en het hedendaags gebruik van emoji’s en de relatie tussen magie en promiscuïteit bij citrusvruchten, beschrijft de opkomst van de ananasmanie, die Columbus in Europa veroorzaakte, en bespreekt het roesverwekkend vermogen van de op basis van druiven gemaakte wijn. Deel II laat zien hoe fruitsoorten ‘Vruchten van de tweedracht’ kunnen worden. De ‘appel’ uit Genesis wordt geassocieerd met de zondeval en de watermeloen uit Oekraïne met racisme. Bananen, peren en andere vruchten speelden een rol in handels- en andere oorlogen. Vruchten waren het voorwerp van botanisch kolonialisme en het instrument voor het koloniseren van smaken. Deel III ‘Vruchten van de hartstocht’ behandelt de seksuele dimensies van fruit, gaat op zoek gaan naar de smaken van gisteren en naar het fruit van de toekomst, beschrijft het onderzoek naar fruitgenealogieën en de jacht op uitgestorven vruchten en eindigt met een pleidooi voor biodiversiteit en aandacht voor de mogelijkheden van tot nog toe onbekende vruchten in tropische wouden van onze planeet.
‘De mango van Mao’ is een caleidoscopische cultuurgeschiedenis van fruit en is geschreven vanuit een historisch-antropologische en semiotische invalshoek. Federico Kukso verwerkte een ongelofelijke hoeveelheid materiaal in een min of meer samenhangend en vlot leesbaar verhaal. Een kleurenkatern en achteraan een bibliografie per hoofdstuk en een illustratieverantwoording vervolledigen deze vanuit een origineel perspectief geschreven cultuurgeschiedenis, die anders doet kijken naar vruchten en fruit anders zal doen smaken.